Over jongeren en politiek activisme
Milieuactiviste Greta Thunberg heeft op 04 februari per ongeluk een document op haar Twitter account gepubliceerd waarin staat hoe je de boerenprotesten in India kunt steunen. Het document bevat namen van haar opdrachtgevers. Die mogen niet bekend worden gemaakt. Ze heeft het document snel uit haar timeline gedeletet. Maar de schade is al geleden. Het Openbare Ministerie in India wil haar vervolgen voor het aanzetten tot rellen. Dat roept vragen op: kun je je toekomst toevertrouwen aan jongere activisten zonder ervaring en expertise? (1).
Greta Thunberg heeft in korte tijd bewondering over de hele wereld afgedwongen voor haar zorgen om het milieu en haar apocalyptische voorspellingen. Ook in Marokko is haar boodschap doordrongen. Jongeren zoals Greta staan af en toe op om te waarschuwen voor het naderende onheil. Ze aarzelen niet om de maat voor anderen te nemen. Maar de meeste zijn valse profeten die vaak opduiken in een specifiek context van politieke onrust, economische onzekerheid en morele en sociale crisis. Ze oogsten eerst bewondering en gaan daarna uit als een nachtkaars in de duisternis.
Een opmerkelijk verhaal van een jonge valse profeet speelde zich meer dan 160 jaar geleden af bij de Zuid-Afrikaanse stam Xhosa, de stam van Nelson Mandela. Door een serie nederlagen tegen de oprukkende Boeren en de Engelse kolonisten in 1853 en het daaruit voortvloeiende verlies van land, raakten de sociale en economische verbanden verstoord. De stam trok generaties lang met het vee naar het zuiden voor grasland maar kon dat na de nederlagen niet meer. Daarnaast was er in de zomer van 1856 een ernstige droogte gevolgd door een epidemie waarbij naar schatting 100.000 stuks vee zijn omgekomen. (2)
In deze context van grote veranderingen trok het jong meisje Nongqawuse de aandacht van de stam. Ze trok zich in een hutje en vertelde over haar visioen. De macht van Xhosa zou door de Goden worden hersteld, de kuddes zouden worden vermenigvuldigd en de dode krijgers zouden worden opgewekt als de stam alle resterende vee, gewassen en voedselvoorraden zou opofferen. Tijdens haar 13 maanden durende visioen tussen april 1856 en mei 1857 doodden de Xhosa hun vee en vernietigden ze hun gewassen. Op de dag waarop de Goden volgens het meisje alles zouden herstellen bleef het stil. De stam realiseerde zich dat ze een vreselijke hongersnood gaat lijden. Er waren tienduizenden doden. De overlevenden gingen om hulp smeken bij de blanke kolonies in de Kaap. Degenen die hun vee hadden gedood en hun gewassen hadden vernietigd, beschuldigden degenen die de vervulling van de profetie niet hadden verhinderd.
Sommige stamleiders waren minder naïef dan de anderen. Ze hadden geweigerd de hallucinaties van het meisje te volgen en werden gedwongen naar Lesotho te vluchten om te ontsnappen aan de woede van de aanhangers van de valse profeet. De Boeren en de Britten hoefden niet langer te vechten voor nieuw land want de Xhosa stam heeft zelfmoord gepleegd. De voorspellingen van Greta Thunberg en die van het Afrikaanse meisje zijn in een specifiek context van grote angsten ontstaan. In Europa denken mensen dat ze aan het einde van hun beschavingsmodel zitten - hoewel anderen daar anders over denkt. Ze denken dat ze door migratie en verlies van eigen identiteit worden bedreigd. Het misbruiken van Greta Thunberg om apocalyptische voorspellingen te doen over de toekomst van de aarde vergroot de angst maar lost het probleem niet op. Geschiedenis van het meisje uit Zuid-Afrika leert dat de oplossing niet ligt in het vernietigen van de eigen industrie.
1. Zie bericht op New York Post, 04 februari 2021.
2. De geschiedenis van de Xhosa is te lezen in:
Atlas historique de l’Afrique, 2018.