2024, het jaar van de wederopbouw
Voor het eerst sinds het einde van corona mogen mensen weer vuurwerk op het strand van Agadir steken om het nieuwe jaar in te luiden. Het jaar waarin banden worden versterkt, het jaar van de wederopbouw en het jaar waarin steeds mensen definitief terug naar het land van de ouders keren. Het is ook het jaar waarin escalatie van geweld aan de oostgrens niet wordt uitgesloten.
De betrekkingen met Spanje worden met de dag beter. Dat wordt dit jaar bekroond met de teruggave aan Marokko van de controle van het luchtruim boven de Sahara. Dat zal gebeuren tijdens een gepland werkbezoek van de Spaanse premier. Op economisch gebied gaat het beide landen voor de wind: “Onze economische betrekkingen blijven groeien. We hebben vorig jaar twintig miljard euro aan handel gedreven”, zei José Manuel Albares, de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, in een interview deze week met tijdschrift Tel Quel. Meer samenwerking wordt verwacht om het WK 2030 gezamenlijk met Portugal te organiseren.
Terwijl de betrekkingen met de Iberische buren wordt versterkt blijven de oosterburen steken in de retoriek uit de jaren 1950. Hoewel het conflict om de Sahara is zo goed als opgelost, blijven de Algerijnse militairen Polisario separatisten diplomatiek, politiek, militair en financieel steunen. Raketten treffen geregeld de zuidoostelijke streek van Marokko. Dat is niet eerder gezien sinds het staakt-het-vuren in 1990. Daarom hebben de Amerikanen op 09 december 2023 hun staatssecretaris Joshua Harris naar Algiers gestuurd om te waarschuwen voor escalatie van geweld in de regio.
Maar de waarschuwing van de Amerikanen valt niet in dovemans oren. De doctrine van het militaire regime in Algiers valt sinds 1962 samen te vatten als het afzwakken van de buren door middel van het creëren van conflicten. Naast Marokko heeft het regime nieuwe problemen met Mali dat vorige maand alle diplomatieke banden heeft verbroken wegens het steunen van gewapende groepen. Mali heeft tevens begin januari 2024 de Algiers vredesakkoorden uit 2015 eenzijdig verbroken.
Maar Mali kan het conflict met de Toearegs niet alleen oplossen. Het land moet in dialoog gaan met alle etnische groepen die het land rijk is. De Sahel is het woongebied van Toearegs. Ze houden komende 14 januari een demonstratie in Parijs om dat wereldkundig te maken. Marokko moet Toearegs helpen. Ze moeten worden betrokken bij het nieuwe Trans Sahel Atlantisch project dat in Marrakech vorige maand werd gelanceerd. Het succes van het project hangt af van de mate waarin alle bevolkingsgroepen in de regio worden betrokken.
Twee andere thema’s zullen dit jaar spelen. Steeds meer Marokkanen in het buitenland besluiten definitief terug te keren naar het land van hun ouders. Zo blijkt uit een enquête gepubliceerd in januari 2024 door tijdschrift Tel Quel (No 1070). Aan de basis van de hernieuwde interesse in een nieuw leven in Marokko zijn economische, sociale, culturele, religieuze en politieke oorzaken. De grootste oorzaak is de opkomst van extreemrechts.
Een ander thema dat ook dit jaar speelt is de waterschaarste als gevolg van aanhoudende droogte. 2023 was het zesde jaar achter elkaar dat er minder regen is gevallen. Het watertekort is volgens Fouad Amraoui, onderzoeker hydrauliek aan de Universiteit van Casablanca, zo groot dat alle stuwdammen op dit moment niet kunnen voorzien in water voor de landbouw en voor drinkwater in de steden. Grote landbouwprojecten dreigen te verzanden. Een nieuw gedrag moet worden aangeleerd om water te besparen.
Ten slotte, het nieuwe jaar moet het jaar zijn van de wederopbouw in door de aardbeving van september 2023 getroffen gebied. Er zijn nog altijd overlevenden die in winters weer in de bergen wachten op de beloofde hulp.
Voor iedereen de beste wensen voor het nieuwe jaar.
Afbeelding: foto van AFP met mensen die helpen met het bergen van slachtoffers van de aardbeving van september 2023.