Het begin van voetbal in Marokko
Voetbal beleeft de laatste jaren ongekende successen in Marokko. Het nationale elftal voor mannen heeft de halve finale van het WK 2022 bereikt. Het nationale elftal voor vrouwen deed voor het eerst mee aan het WK 2023 in Australië en Nieuw Zeeland. Het nationale elftal voor vrouwen U17 kwalificeerde zich voor het eerst voor het WK 2022 in Indië. Het nationale elftal mannen zaalvoetbal is drie keer achter elkaar kampioen van Afrika. Het elftal staat achtste op de FIFA ranglijst en strijdt in september 2024 voor de wereldbeker in Oezbekistan. En het nationale elftal U20 mannen is geplaatst voor het WK 2025 in Chili. Hoe is voetbal in Marokko begonnen? Tijdschrift Zamane gespecialiseerd in geschiedenis publiceerde in juli 2024 een artikel over de beginjaren van voetbal in Marokko.
Er is niet veel bekend over georganiseerd voetbal in Marokko van voor de 20ste eeuw. Bewaarde teksten en beelden vertellen over takurt (kora in het Marokkaans), een sport met een bal en een stik dat meer op modern hockey lijkt. Twee teams spelen tegen elkaar door een bal gemaakt van wol met een stik of met de voet te raken, zie onderaan het artikel. Maar het moderne voetbal begon met de komst van de Europeanen naar Casablanca.
De eerste clubs
De eerste voetbalclub Casablanca (CA) werd in 1902 opgericht. In 1913 volgde een andere club waar alleen Europeanen speelden: Union Sportive Marocaine (USM). De eerste competitie werd in 1916 gelanceerd. In hetzelfde jaar werd een commissie opgericht om de competitie en de clubs te ondersteunen. In 1926 werd de eerste regionale voetbalcompetitie in Noord Afrika voor clubs uit Marokko, Algerije en Tunesië gespeeld. Het USM won een paar jaar achter elkaar en maakte een einde aan de dominantie van clubs uit Algerije.
De eerste voetbalclubs bestonden aan het begin uit buitenlanders. Later werden ook lokale spelers toegelaten. De organiserende commissie kreeg afdelingen in andere steden. Na de Eerste Wereldoorlog vielen alle regionale commissies onder het beheer van de Franse voetbalfederatie.
Voetbal en verzet
Door antikoloniaal verzet ontstonden er vanaf de jaren 1930 lokale clubs die de Franse competitie boycotten. WAC Casablanca werd in 1937 opgericht, Union Cosimar in 1947 en RAJA Casablanca in 1949. In 1946 werd in Agadir Hassania Union Sport (HUSA) opgericht. In Casablanca waren de meeste spelers en bestuurders van de clubs arbeiders van de haven, de spoorwegen, de stroomnetwerken en de landbouw. Naast voetbal deden ze ook aan andere sporten zoals basketbal, handbal, vechtsport, wielrennen en zwemmen.
De Fransen zagen in lokale clubs een broeinest van verzet. Om een eigen zwembad te openen moest WAC Casablanca twee jaar op de vergunning wachten. De club moest een verklaring tekenen dat er geen politieke en religieuze activiteiten werden ondernomen. Het bestuur moest uit 12 leden bestaan waarvan de helft Frans moest zijn. De vergunning werd pas in 1937 afgegeven. Na de opening van het zwembad richtte de club een andere vereniging op voor voetbal. De vereniging won in 1948 de landelijke competitie met uitsluitend lokale spelers. Dat werd in de rest van het land gevierd als een overwinning op de Fransen. Een paar spelers vielen op. Spaanse clubs waren geïnteresseerd maar werden tegengewerkt door toenmalige prins en later koning Hassan II. Hij was bang voor de leegloop van de clubs.
In 1949 kwamen leden van het verzet in Derb Soltan bijeen om de fusie van kleine clubs uit verschillende wijken te bespreken. Dat was de geboorte van RAJA Casablanca. De Fransen eisten dat de voorzitter van de club de Franse nationaliteit moest hebben. Daar was niemand voor te vinden. De nieuwe club riep de hulp in van Hadji Ben Abadji (1908-1979), een Algerijn met de Franse nationaliteit woonachtig in Casablanca. 
De rol van Père Jégo
Maar het succes in de beginjaren van WAC en van RAJA was te danken aan Père Jégo (1900-1970). Zijn echte naam is Mohamed Ben Lahcen Affani. Zijn familie komt uit Isaffen, regio Souss. Hij heeft de eerste zeven jaren van zijn leven in Tunesië doorgebracht waar zijn vader een handelskantoor had. Hij was een verzetsman, speelde ook zelf voetbal en werd later bestuurder van de clubs WAC en RAJA. Hij betaalde sportkleding, transport en de huur van de spelers uit eigen zak. Hij werd vier keer landelijk kampioen en drie keer kampioen van Noord Afrika. Na een meningsverschil met het bestuur van WAC vertrok hij naar RAJA.
In 1955 kwam er een einde aan de voetbalcompetitie zoals door de Fransen werd georganiseerd. Het USM moest excuses bieden voor het samenwerken met de kolonisten. De spelers vertrokken naar WAC. De stad kreeg vier grote clubs: WAC, RAJA, Union Casablanca en Etoile Jeunesse. Alleen WAC en RAJA spelen nog in de eredivisie.
Bijlage: vergeten sporten
Behalve takurt waren er ook andere oude maar vergeten sporten. Ze worden in het onderzoek “La revivification de l’héritage sportif traditionnel au Maroc” (2022) beschreven:
Akato : boogschieten
Rekla : een soort gevecht waarbij alleen de benen worden gebruikt
Nsasa : een sport dat lijkt op modern judo
Teghsit : een gat in de grond waar de spelers een bal moeten zien te krijgen
Tbourida : paardrijden met geweren
Chira : lijkt op takurt waarbij alleen de stik wordt gebruikt om de bal te raken
Lmabza : een vechtsport waarbij alleen de handen worden gebruikt
Afbeelding links boven: nationaal elftal zaalvoetbal neemt deel aan het WK 2024 in Oezbekistan. Bron: FRMF.
Afbeelding in het artikel: Père Jégo tussen WAC spelers en publiek na het kampioenschap van 1948. Bron: tijdschrift Zaman, juli 2024.
Meer lezen op deze website:
Olympisme, een geschiedenis van de wereld
De tentoonstelling “Olympisme, een geschiedenis van de wereld” schetst 130 jaar geopolitieke, sociale en culturele ontwikkelingen sinds de eerste editie van de Olympische Spelen 1896 in Griekenland. Aan de hand van meer dan zeshonderd foto’s, films, documentaires en voorwerpen wordt de geschiedenis van de 33 edities verteld. De tentoonstelling vindt plaats tot 08 september 2024 in het Palais de la Porte Dorée in Parijs.