Moroccan Other Archives 1960 – 1999
In april 2023 verscheen de Engelstalige publicatie “Moroccan Other Archives” van Brahim El Guabli. De auteur is docent onderzoeker moderne literatuur aan het Williams College. Zijn publicatie gaat over het belang van de archiveren van culturele producties tussen 1960 en 1999 in Marokko.
Door: Brahim El Guabli
Marokko maakte, net als de meeste landen na de onafhankelijkheid, een periode door van politieke strijd tussen verschillende partijen met onverenigbare visies. Meningsverschillen veranderen in politiek geweld. Dat is wat de Commissie Waarheid en Verzoening (Instance Equité et Reconciliation) vanaf 2004 moest onderzoeken. Er moesten manieren worden gevonden om de geleden schade te herstellen. De periode tussen 1960 en 1999, ook wel bekend als de Jaren van Lood, was dus een periode van geweld door de staat tegen afwijkende meningen. Dit betekent dat er naast fysiek geweld waarmee mensen te maken hadden ook symbolisch geweld was tegen mensen die hun recht op burgerschap niet konden uitoefenen. Tamazight werd gemarginaliseerd, politieke activisten werden gevangen gezet en de geschiedenis van Marokkaanse joden werd verzwegen.
Dit creëerde een situatie waarin culturele producties een eigen leven ondergronds leidde maar dan zonder archief. Het was er maar het werd niet erkend. Er ontbrak een archief dat laat zien hoe gewone en geëngageerde burgers de publieke sfeer gebruikten en hun rechten uitoefenden. Er is sprake van een stuk geheugen dat ontbrak als gevolg van politieke repressie. Daarom zouden meer mensen over deze periode moeten lezen en de geschiedenis ervan begrijpen. Dit zijn de andere archieven van het andere Marokko dat uit het geheugen gewist moest worden. De andere geschiedenis van Amazigh massa migratie, van culturele en taalkundige ontworteling, van politieke repressie en ook van de Marokkaans-Joodse massa migratie. Dit is een andere geschiedenis die nog moet worden gelezen en begrepen met de bedoeling een dialoog op gang te brengen naast de reeds onderwezen geschiedenis dat Marokkanen op school leren. Door te lezen over de veelheid aan geschiedenissen, archieven en de mogelijkheden die deze bieden voor het denken over culturele productie, zal de lezer ontdekken hoe cultuur niet alleen bijdraagt aan een vorm van democratisering, maar ook de mogelijkheid creëert voor een andere conceptualisering van burgerschap. 1960-1999 was in geen enkele opzicht vergelijkbaar met andere periodes uit de Marokkaanse geschiedenis. Het is de belangrijkste periode om hedendaags Marokko te begrijpen.
Brahim El Guabli: Moroccan Other-Archives.
History and Citizenship After State Violence.
Fordham University Press, 2023.