Onderaan een Nederlandse samenvatting van het artikel "As West Battles China, a Trade Ally Tries to Keep Both Doors Open". Het artikel verscheen op 23 juni 2023 in tijdschrift Bloomberg en gaat over de concurrentie tussen Amerikaanse en Chinese bedrijven in Marokko.
In het zuiden van de oude stad Tanger ligt de grootste auto assemblagefabriek van Afrika. In deze snelgroeiende industrie is er ruimte voor bedrijven van beide kanten van de nieuwe Koude Oorlog. En net als veel belangrijke opkomende economieën wil Marokko dat zo houden, ook al zal het niet gemakkelijk zijn keuzes te maken in een polariserende wereld.
Westerse bedrijven zijn hier massaal neergestreken en er komen er steeds meer bij om van de groei te profiteren. Aan de overkant van de snelweg van de fabriek met 8.000 werknemers van Renault SA ligt de 1.500 hectare grote Tanger Automotive City waar tientallen bedrijven zijn gevestigd zoals de in Michigan gevestigde Lear Corp. leverancier van stoelen en de Franse onderdelenfabrikant Valeo.
Ook China is aanwezig. Een van de nieuwere operators in de auto industrie is de internationale producent van glasvezelkabel ZTT Group. In mei 2023 ondertekende Gotion High-Tech Co. een memorandum met het koninkrijk om een fabriek van 6,4 miljard dollar voor batterijen voor elektrische auto’s te bouwen. Dat zou de grootste in de wereld zijn:
"Vandaag hebben we veel Chinese bedrijven die Marokko overwegen. Wij doen binnenkort enkele aankondigingen", zei Ahmed Bennis, algemeen directeur van Tanger Med Zones, eerder deze maand in een interview. "Chinese bedrijven waren aanvankelijk op zoek naar uitbreiding in Vietnam of in Zuid-Azië", zei Bennis. "Nu overwegen ze Marokko."
Globalisering na de Koude Oorlog brengt nieuwe confrontaties van supermachten mee. De escalatie tussen Washington en Peking zet kleinere economieën van Zuid-Afrika tot Saoedi-Arabië in een lastig pakket. Ze staan onder druk en moeten partij kiezen: "Marokko kijkt naar wat andere landen doen om te zien hoe ze deze tegenstrijdige belangen in evenwicht kunnen houden".
Amerikaanse functionarissen weten dat Marokko eigen belangen overweegt, zegt Geoff Porter, de oprichter van North Africa Risk Consulting Inc. " Ze beweren dat Marokko het recht heeft om belangen te overwegen maar als het er op aan komt zal Marokko toch een keuze moeten maken.”
Marokkaanse functionarissen zijn voorlopig stil om de positie van het land aan de grens tussen Europa en Afrika en de vrije handel met de VS het aantrekkelijk niet in gevaar te brengen. Die positie maakt het voor bedrijven uit de hele wereld mogelijk om voor de markt te produceren.
De logistiek in Marokko is afhankelijk van de Tanger Med diepzeehaven en de buitenlandse bedrijven die de goederen verplaatsen. Elke dag gaan 50 to 60 vrachtwangenladingen via XPO Inc. uit Greenwich, Connecticut, aan boord van veerboten die de Straat van Gibraltar naar Spanje oversteken. XPO verzorgt transport tussen Marokko en Europa. Twee van de belangrijkste klanten zijn Chinese fabrikanten van auto-onderdelen. Luis Gomez, de Europese president van XPO, zegt dat het bedrijf zijn omzet in Marokko met ongeveer 30% per jaar ziet groeien.
De Tanger Med haven helpt de handel uit te breiden die qua volume en verbindingen met markten over de hele wereld en met enkele van Europa's meest gevestigde havens kan wedijveren. Het breidt nog steeds uit, met meer ligplaats voor containerschepen en capaciteit voor auto export. Enkele van de eerste elektrische voertuigen gemaakt in Marokko zijn hier geparkeerd in afwachting van verzending.
Marokko bouwt nog een enorme haven in de buurt van de stad Nador met als doel het succes van de Tanger te evenaren. De laatste tijd zijn havens het onderwerp geweest van een intens debat over de nationale veiligheid gezien het enorme bereik van China in de scheepvaart. Maar bij Tanger Med worden de terminals voornamelijk beheerd door Europa's grootste rederijen, waaronder het Duitse Hapag-Lloyd AG.
Rolf Habben Jansen, de CEO van de Duitse containervervoerder, zei dat de locatie van Tanger aan een breed scala aan behoeften voldoet. “Als je bijvoorbeeld vracht uit Azië vervoert, kun je Tanger gebruiken om het in het westelijke Middellandse Zeegebied te distribueren. Je kunt het ook gebruiken om de vracht naar Noord-Europa te verplaatsen. En je kunt het naar Afrika verplaatsen, of naar de VS of naar Zuid-Amerika”, zei hij in een interview. "We investeren hier graag meer."
De betrekkingen van Marokko met het westen gaan dieper dan handel en investering. Met 37 miljoen mensen en een economie zo groot als die van Mississippi, staat het op een lijst van schaarse landen die zijn aangewezen als een "belangrijke niet NAVO bondgenoot" van de VS. Daardoor komt het in aanmerking voor samenwerking op het gebied van defensie en veiligheid . Dat komt goed van pas bij regionale en territoriale geschillen. Dergelijke banden maken de strategie van China in Marokko ingewikkelder.
De VS onttroonden vorig jaar Frankrijk als de grootste buitenlandse investeerder volgens officiële cijfers terwijl China in de top 10 staat. Huawei Technologies Co. en ZTE Corp., twee Chinese tech reuzen die volgens westerse functionarissen risico’s vormen voor de nationale veiligheid, zijn in Marokko aan het rekruteren van jonge ingenieurs. In 2027 zullen er zo'n 200 Chinese tech bedrijven actief zijn.
Er zijn maar weinig Amerikaanse leidinggevenden die de twee decennia van transformatie van Marokko van dichterbij hebben meegemaakt als Julianne Furman, algemeen directeur van Europa voor auto leverancier Polydesign Systems die interieurafwerking en stoelen maakt in een 1.600 man tellende fabriek in Tanger Free Zone. De producten worden vanuit hier naar de rest van de wereld verscheept.
Het bedrijf begon in 2001 met 50 werknemers: "Het was hier leeg met velden waar schapen grazen", zei ze. Furman ziet de geopolitieke risico's van de concurrentie tussen de VS en China als reëel maar beheersbaar: "Het is lastig om alle investeerders te vriend te houden. Maar Marokko lijkt hierin te slagen.”
Ze noemt enkele voordelen voor investeerders. Het ziekteverzuim en het personeelsverloop zijn hier veel lager dan in de fabrieken van Midden Europa waar ze vroeger werkte. Als Polydesign zou willen opereren in een land met hogere kosten zoals het Verenigde Koninkrijk dat meer automatisering heeft, dan zouden de arbeidskosten 10 tot 12 keer hoger zijn, zei Furman.
Maar er zijn nog tal van obstakels voor de werving van nieuwe investeerders. De Marokkaanse arbeidsmarkt lijkt niet in een goede conditie om deze uitdaging aan te gaan, zei Federica Marzo, econoom van de Wereldbank. De deelname van vrouwen is laag, de mogelijkheden voor kinderopvang buiten het gezin zijn schaars en het dagelijkse woon-werkverkeer is voor veel werknemers een zware opgave.
Tijdens ploegwisselingen bij Renault bijvoorbeeld rijden bussen die de werknemers van en naar de fabriek in Tanger vervoeren. Elke dag rijden ongeveer 150 bussen vol passagiers die drie uur heen en weer moeten reizen. Marokko opende in 2018 een hogesnelheidstrein die Tanger verbindt met de hoofdstad Rabat en Casablanca. Maar veel werknemers die buiten de steden wonen hebben er niets aan vanwege de kosten en de beperkte haltes.
Naast mobiliteit en een beter evenwicht tussen mannen en vrouwen heeft de jonge beroepsbevolking behoefte aan meer vaardigheden. Dat is waar de Amerika en China elkaar beconcurreren. Twee programma's die in april 2023 van start gingen, toonden de rivaliteit tussen de twee grootmachten.
De Amerikaanse ruimtevaart gigant Boeing Co. werkt samen met het ministerie van Jeugd, Cultuur en Communicatie om een trainingsprogramma van vier maanden te lanceren voor jongeren tussen 18 en 25 jaar. Huawei organiseert masterclasses voor een lokale technische school met programma's om ICT vaardigheden te versterken.
China is veel assertiever als het gaat om het werven en opleiden van lokale studenten, zegt Rabia El Alama, algemeen directeur van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in Marokko. Ze woont in de buurt van ongeveer 150 jonge Chinese leidinggevenden die bij Huawei en ZTE werken. Ze spreken Marokkaans en passen zich snel aan de lokale gemeenschap. Huawei zoekt contact met universiteiten, richt academies op, verstrekt studiebeurzen en helpt studenten om in China te studeren", zei ze. "Ik wou dat Amerika meer studiebeurzen aan studenten geven."
