Verdeeldheid Arabische Liga

De Arabische Liga kwam deze week bijeen in Algiers. De top werd eerder in 2020 uitgesteld wegens corona. Organiserend land Algerije heeft 08 november 2021 aangekondigd. Dat werd nog een keer naar maart 2022 verplaatst maar ging niet door. De nieuwe datum werd uiteindelijk 01 november 2022. Meerdere staashoofden hebben opgezegd.

Artikel door: redactie

De Saoedische kroonprins en de emir van Verenigde Arabische Emiraten zegden af. De oorzaak van hun afwezigheid is de geschillen over cruciale kwesties: de terugkeer van Syrië in de Arabische Liga, de crisis in Jemen, de crisis in Libië en de eenzijdige diplomatieke breuk tussen het gastland Algarije en Marokko.

 Een blok binnen de Arabische Liga heeft zich onder leiding van Saoedi-Arabië gevormd. Het bestaat uit de Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit, Bahrein, Oman, en Qatar. Ze hebben druk op Egypte, Soedan en Mauritanië uitgeoefend om de top niet bij te wonen om Algerije, Syrië en Iran buiten spel te zetten. Algerije dat wanhopig op zoek is naar het herstel van de verloren glorietijd van eigen diplomatie raakt geïsoleerd.

Een andere oorzaak van de afwezigheid van staatshoofden in de top van Algiers is Iran. De Golfstaten hebben nauwelijks de aanwezigheid van Iraanse diplomaten gewaardeerd. Marokko heeft zich hierbij uit eigen veiligheid aangesloten. Polisario, een marxistisch leninistisch paramilitair groep actief sinds 1976 in Algerije, heeft onlangs aangekondigd dat over Iraanse wapens beschikt. De VN vertegenwoordiger van Marokko reageerde dat zijn land het grensgebied in het zuidoosten zal binnenvallen als drones worden gebruikt.
 
Algerijnse diplomatie voert een loopgraven oorlog uit omdat het evenwicht binnen de Arabische Liga is ongunstig. De Liga wordt door de Golfstaten gedomineerd. Een rondreis van de buitenlandse minister Ramtane Lamamra door Saoedi-Arabië, de Emiraten en Egypte heeft niets opgeleverd. Ook de ontmoetingen van president Tebboune met de Tunesische president Kaies Essaid, Ghazouani van Mauritanië, Mahmoud Abbas namens de Palestijnen, hebben niets opgeleverd. Ze konden geen blok vormen tegen de almacht van de Golfstaten.

De belangrijkste oorzaken van de geschillen in deze top kwamen reeds in januari 2022 aan het licht toen Algerije een voorstel deed om de Liga te hervormen. Algiers wil een consensus voor de crisis in Jemen, Syrië en Libië. Saoedi-Arabië en zijn partners hebben het voorstel verworpen.

Algerije stelde in 2005 voor om de functie van secretaris-generaal tussen lidstaten te laten rouleren maar zonder succes. De Saudi-Emiraten alliantie is sterk gekant tegen elke structurele verandering uit angst om hun dominantie kwijt te raken.
 
Algerije speelt in op de verzoening tussen de verschillende Palestijnse groepen door zich van populisme te dienen. Het valt landen in de regio aan die de dialoog met Israël zoeken. Het regime presenteert zich als een verzoenende partner maar heeft zelf eenzijdig in 2021 alle banden met buurland Marokko verbroken. Dat komt ongeloofwaardig over.

 Algerije wil verzoening met Syrië. De Golfstaten zien daarin een versterking van de Iraanse aanwezigheid in Syrië, Libanon en Irak. Iran houdt de binnenlandse politiek van genoemde landen in een wurggreep. De Algerijnse voorstellen staan ​​lijnrecht tegenover die van de Golfstaten.
 
De Saoedische prins MBS had in de zomer zijn bemiddeling aangeboden in de crisis tussen Algerije en Marokko. Algiers wees zijn voorstel af. De afwijzing werd in oktober gevolg door een telefoontje aan de Algerijnse president waarin de prins om “gezondheidsredenen” niet naar de top komt. In dezelfde week was hij op een tv ceremonie te zien om afscheid te nemen van het voetbalteam van zijn land dat naar WK in Qatar gaat.
 
Een citaat uit het werk van Ibn Khaldoun (1332-1406) illustreert de verdeeldheid in de  Arabische politiek door de eeuwen heen: “Arabieren ontmoeten elkaar en gaan weer uit elkaar nadat ze het eens zijn geworden dat ze het oneens zijn met elkaar.” Onenigheid en verdeeldheid zijn kenmerk van de Arabische politiek sinds de oprichting in 1945 van de Liga. De mislukte top in Algiers bewijst de almacht van de Arabieren uit het Arabische schiereiland ten opzichte van de “Arabieren” uit de periferie.

Reeds in de tijd van Ibn Khaldoun maakten chroniqueurs onderscheid tussen Arabieren (عرب عاربة) en de rest. Dat wil zeggen zij die niet van Arabische afkomst zijn maar de Arabische taal hebben geleerd en zich een Arabische afkomst hebben toegeëigend (عرب مستعربة). Deze definitie uit de Middeleeuwen geeft nog steeds inzicht in de machtsverhoudingen tussen het centrum en de periferie.
 
Marokko hoort bij de periferie maar heeft vrienden in het centrum. Daarom staat het land vaak op dezelfde lijn als de Golfstaten. Dit zijn landen die Marokko steunen in het Sahara dossier.

Marokko geeft voorkeur aan diplomatie. De koning heeft een jaar na de eenzijdige breuk door Algerije de president van dat land  uitgenodigd voor een gesprek maar zonder succes. Bij de breuk tussen beide landen speelt nu niet het verschil tussen het centrum en de periferie. Beide landen liggen in de periferie. Het geschil zit in de geopolitieke belangen van twee verschillende politieke systemen. Die verschillen worden zo groter nu Syrie - partner van Algerije - officieel terug is in de Arabische Liga en Polisario erkent.

Kaart van de Arabische Liga gepubliceerd in mei 2023 zonder regio Sahara in Marokko.
Dit artikel is voor het laatst op 20 juni gewijzigd.