Zuid-Afrika onder ANC bewind

Een kwart eeuw na de afschaffing van de apartheid gaat het moeizaam in Zuid-Afrika onder het ANC. Alle indicatoren wijzen op de neergang van een land dat ooit de sterkste economie van het continent werd genoemd. De werkeloosheid bedraagt inmiddels 27,7% (officieus 40%). De werkeloosheid onder de jongeren tussen 15 en 35 jaar is 38%. En het bruto binnenlands is tussen 2011 en 2018 gekelderd: 2011 = 3,5%; 2012 = 2,6%; 2013 = 1,9%; 2016 = 0,6%; 2017 = 1,3%; 2018 = 0,8%.

Alleen al om armoede te stabiliseren is er minstens een paar decennia nodig met een groei van 7% per jaar. De economie is officieel sinds 2018 in recessie. De inkomen van een gemiddelde zwarte Zuid-Afrikaan is met 50% gedaald sinds de afschaffing van de apartheid in 1994. Van elke drie inwoners leeft er een van de Social Grant, een soort steun van de overheid. Behalve landbouw, een sector gedomineerd door blanken, zijn alle andere takken van industrie failliet of achteruitgegaan. Dit geldt voor textiel, kleding en schoenen die het niet meer kunnen redden door de import uit China. Machinebouw waar Zuid-Afrika ooit groot in was is achteruitgegaan. Hetzelfde geldt ook voor de mijnbouw. Veel mijnen zijn gesloten als gevolg van hoge onderhoudskosten. Tienduizenden mijnwerkers zijn ontslagen.

Door corruptie, sociaal klimaat en onveiligheid zijn buitenlandse investeerders vertrokken. Criminaliteit is een ander probleem. Het maakt van Zuid-Afrika een van het meest gevaarlijke landen in de wereld. Herhaaldelijk stroomuitval onderbreekt het werk in de mijnindustrie. Het staatsbedrijf Eskom kan het niet herstellen als gevolg van mismanagement en achterstallig onderhoud. Het door de regerende ANC benoemd bestuur heeft decennia lang geen noemenswaardige modernisering doorgevoerd. Het gevolg is dat van de 500.000 werknemers in de mijnbouw er sinds 1994 uiteindelijk 300.000 werkeloos zijn geworden. Toen het ANC in 1994 de sleutels kreeg van de economie was Zuid-Afrika het sterkste land van het continent. De infrastructuur was op het niveau van ontwikkelde landen in Europa en in Noord Amerika. Het had een goed financieel sector, goed openbaar vervoer, en goed onderwijssysteem.

Volgens Time Magazine van april 2019 is Zuid-Afrika het meest ongelijke land. Het land had ooit een bloeiende industrie die op energie gebied onafhankelijk was en het best bewapende leger van het continent. Het eerste wat de corrupte ANC kaders deden na de machtsovername was zichzelf verrijken. Wegens zijn financiële schandalen werd president Jacob Zuma tijdens een interne coup binnen het ANC aan de kant gezet en vervangen door Cyril Ramaphosa. De nieuwe president bleek niet beter te zijn dan zijn voorganger. Ramaphosa komt uit de vakbondsbeweging maar is niet populair onder de arbeiders en mijnwerkers. Ze verwijten hem dat hij voor 1994 de kant koos van de blanken toen hij namens de vakbonden de onderhandelingen leidde. Hij liet zijn kameraden vallen en hield er een fortuin aan over. Hij zit nu gevangen tussen verschillende belangengroepen. Enerzijds zijn er de prowesterse lobby groepen uit de zakenwereld aan wie hij zijn carrière te danken heeft. Anderzijds zijn er radicale tendensen van de zwarten binnen de ANC en binnen de aanhangers van Julius Malema. De kleine marge die de president heeft laat niet veel ruimte over. 25 jaar na de afschaffing van de apartheid verwijt Ramaphosa nog altijd de blanken dat ze de oorzaak zijn de economische mislukking. Vooral de blanke boeren moeten het ontgelden. 3.000 van de 35.000 blanke boeren zijn sinds 1994 vermoord. En volgens het rapport Human Right Watch uit april 2019 worden er geregeld pogroms georganiseerd tegen migranten uit andere Afrikaanse landen.

Op het gebied van buitenlands beleid Ramaphosa hij vooral uit het communistisch verleden van zijn ANC partij. Als blijk van solidariteit met Polisario heeft hij op 26 maart 2019 een bijeenkomst in Pretoria georganiseerd om aandacht te vragen voor wat hij de laatste kolonie van Afrika noemt. Daarmee parasiteert hij op binnenlandse aangelegenheden van Marokko om te laten zien dat hij aan de goede kant van de geschiedenis staan. Slechts een tiental landen uit Zuidoost Afrika waren vertegenwoordigd. In dezelfde week was er een andere bijeenkomst in Marrakech over dezelfde kwestie waar 37 Afrikaanse landen aanwezig waren. De bewindvoerder van zijn buitenlandse zaken klaagde later in de media dat Marokko de aanwezige landen heeft omgekocht.

Kortom, 25 jaar na de bevrijding van Nelson Mandela en de afschaffing van de apartheid is er weinig reden om feest te vieren. De belofte dat er een nieuw tijdperk zou aanbreken waar iedereen in een paradijs zou leven is niet uitgekomen. Het failliet van het binnen- en buitenlandsbeleid laat een sombere kant zien van een ontredderd Zuid-Afrika. Een gezicht van een corrupt regime dat politiek verloren zaken heeft geadopteerd. Zuid-Afrika behoort inmiddels tot de vijf minst productieve landen in het continent en staat net boven Soedan, de Comoren, Madagaskar en Swaziland.

Voor recente data over Zuid-Afrika zie het werk Atlas historique de l’Afrique (2018).